Hai ông lớn của ngành giải trí toàn cầu – Disney và Universal (thuộc tập đoàn Comcast) – vừa đồng loạt khởi kiện công ty công nghệ AI Midjourney, cáo buộc nền tảng tạo ảnh này đã vi phạm nghiêm trọng bản quyền khi tái tạo hình ảnh trái phép từ những thương hiệu điện ảnh đình đám như Star Wars, Frozen hay Despicable Me.
Trong đơn kiện gửi lên Tòa án Liên bang tại Los Angeles, phía nguyên đơn chỉ rõ: Midjourney đã cố tình tạo ra và phát tán hàng loạt hình ảnh mô phỏng các nhân vật mang tính biểu tượng như Yoda, Buzz Lightyear, Iron Man hay Bart Simpson – hoàn toàn không có sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền. Đơn kiện mô tả Midjourney là “hố đen của hành vi đạo nhái”, lạm dụng AI để trục lợi từ di sản sáng tạo của người khác.
Ông Horacio Gutierrez – Phó Chủ tịch điều hành kiêm Giám đốc pháp lý của Disney – nhấn mạnh: “Chúng tôi tin vào tiềm năng tích cực của AI và sự sáng tạo dựa trên công nghệ, nhưng đạo nhái – dù dưới hình thức nào – vẫn là đạo nhái”.
Cùng quan điểm, đại diện NBCUniversal lên tiếng bảo vệ công sức của hàng ngàn nghệ sĩ và nhà sáng tạo, cho rằng quyền sở hữu trí tuệ phải được bảo vệ nghiêm ngặt trong thời đại AI đang phát triển với tốc độ chưa từng có.
Theo nội dung đơn kiện, dù đã nhiều lần bị cảnh báo, Midjourney vẫn tiếp tục phát triển các phiên bản mới với khả năng tạo ảnh ngày càng tinh vi – và dĩ nhiên, cũng ngày càng dễ vi phạm bản quyền hơn. Disney và Universal mô tả đây là hành vi “ăn bám bản quyền điển hình” – kiếm lời từ công sức sáng tạo của người khác, khi doanh thu năm qua của Midjourney đã chạm mốc 300 triệu USD từ dịch vụ tạo ảnh bằng AI.
Đây không phải là lần đầu Midjourney đối mặt với rắc rối pháp lý. Trước đó, công ty này từng bị các họa sĩ đệ đơn kiện tập thể, và tòa án đã quyết định cho phép vụ kiện tiếp tục được đưa ra xét xử – mở ra tiền lệ cho các tranh chấp tương tự trong tương lai.
Vụ kiện của Disney và Universal đánh dấu một chương mới trong làn sóng tranh chấp pháp lý ngày càng lan rộng liên quan đến việc các công ty AI sử dụng dữ liệu được bảo hộ bản quyền để huấn luyện mô hình. Từ giới nghệ sĩ, nhà xuất bản đến các hãng thu âm hàng đầu, nhiều tổ chức đang lên tiếng yêu cầu một cơ chế rõ ràng và công bằng hơn cho việc sử dụng dữ liệu sáng tạo trong công nghệ AI.
Chủ tịch Hiệp hội Điện ảnh Hoa Kỳ (MPA), ông Charles Rivkin, khẳng định: “Bảo vệ bản quyền là nền tảng sống còn của ngành công nghiệp sáng tạo. Một cách tiếp cận cân bằng với AI – vừa thúc đẩy đổi mới, vừa đặt quyền sở hữu trí tuệ lên hàng đầu – sẽ là chìa khóa giúp Mỹ duy trì vị thế dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực này”.
Trong một cuộc phỏng vấn với Forbes năm 2022, CEO của Midjourney – ông David Holz – từng tiết lộ rằng công ty đã xây dựng kho dữ liệu của mình bằng cách “quét một lượng lớn hình ảnh từ Internet”. Khi được hỏi liệu có xin phép chủ sở hữu tác phẩm hay không, ông trả lời: “Thật sự không có cách nào để biết nguồn gốc của hàng trăm triệu hình ảnh mà chúng tôi thu thập”.
Hiện Disney và Universal đang yêu cầu tòa án ban hành lệnh cấm tạm thời, nhằm ngăn Midjourney tiếp tục hành vi bị cho là vi phạm bản quyền. Đồng thời, họ cũng yêu cầu bồi thường thiệt hại – con số cụ thể chưa được tiết lộ.
Giữa làn sóng AI đang định hình lại các ngành công nghiệp sáng tạo, vụ kiện này có thể sẽ trở thành dấu mốc pháp lý quan trọng, mở đường cho việc thiết lập ranh giới rõ ràng hơn giữa sáng tạo công nghệ và quyền sở hữu trí tuệ trong kỷ nguyên số.
